‘या’ चित्रपटाला झाली ५० वर्षे. काय आहे खानापूर कनेक्शन?

समांतर क्रांती विशेष / चेतन लक्केबैलकर

On July 23 marks the 50th anniversary of the release of the 1970s hit film Abhimaan starring Amitabh Bachchan and Jaya Bachchan. चित्रपट सृष्टीतील बादशाह अमिताभ बच्चन आणि जया बच्चन यांच्या अभिनयाने नटलेला आणि सत्तरच्या दशकात प्रचंड गाजलेल्या अभिमान चित्रपटाला प्रदर्शित झाल्याला २३ जुलै रोजी  ५० वर्षे पूर्ण होत आहेत. हा अमृतमहोत्सवी चित्रपट १९७३ साली हा चित्रपट प्रदर्शित झाला होता. खानापूरचा या चित्रपटाशी थेट संबंध आहे. त्यातील अतिशय गाजलेले आणि लता मंगेशकर यांनी गायिलेले ‘नदिया किनारे’ हे गीत खानापूरजवळच्या असोगा येथे चित्रीत करण्यात आले होते. यानिमित्ताने ५० वर्षांपूर्वीचा असोगा येथील रामेश्वर मंदिराचा परिसर, मलप्रभा नदी आणि नदीतील कुंड चित्रपटात पहावयास मिळतो.

अभिमान हा मुळचा बंगाली चित्रपट १९७० साली प्रदर्शित झाला. त्यानंतर अमिताभ आणि जया बच्चन यांनी अमिया (अमिताभ-जया) या नावाने हिंदीत अभिमान या नावाने त्याची निर्मिती केली होती. हिंदी संगीत नाट्य असे या चित्रपटाचे स्वरूप आहे. हृशिकेश मुखर्जी यांनी चित्रपटाचे दिग्दर्शन केले होते तर तत्कालीन आघाडीचे गायक-गायिका असलेले महमद रफी, लता मंगेशकर, अनुराधा पौडवाल, किशोर कुमार आणि मनहर उदास यांनी या चित्रपटातील नऊ गीते गायिली होती. त्यातीलच एक गाजलेले गित म्हणजे नदिया किनारे. ते गाणे असोगा येथे चित्रीत झाले होते. चित्रपटात हे गाणे ४ मिनिटे ५ सेकंदांचे आहे. पण, सिनेमाटोग्राफर जयवंत पठारे यांना हे गाणे चित्रीत करण्यासाठी दोन दिवस लागले होते, असे सांगितले जाते.

सदर गाण्याच्या चित्रिकरणावेळी अमिताभ, जया बच्चन यांच्यासह या चित्रपटातील प्रमुख कलाकार असराणी, बिंदू आणि ए.के.हनगल त्यावेळी उपस्थित होते. अमिताभ बच्चन यांच्यासाठीचा तो संघर्षाचा काळ होता. त्यावेळी त्यांनी असोगा येथील मंदिराला घंटा भेट दिली होती.याबद्दल चौकशी केली असता त्याची शहानिशा होऊ शकली नाही. गाण्याच्या चित्रिकरणात मलप्रभा नदी, नदीतील कुंड, रामेश्वर मंदिर, मंदिरासमोरील दीपमाळ, तुलसी वृंदावन आणि प्रदुषीत न झालेला तत्कालीन नदीचा परिसर यांचा समावेश अगदीच लोभसवाणा आहे.

सत्तरच्या दशकातील असोगा, तेथील रामेश्वर मंदिर आणि मलप्रभा नदीचा परिसर या चित्रपटामुळे आजही जिवंत आहे. असोगा गावाला जेवढे पौराणिक महत्व आहे, तेवढेच साहित्यिक महत्वही लाभले आहे. या गावाला वि.स.खांडेकर, शंकर रामाणी यासारख्या विद्वान साहित्यिकांचा पदस्पर्श झाला. अनेक साहित्यिकांनीदेखील असोग्यात वास्तव्य केल्याचे सांगितले जाते. आजही असोगा गावाचे महत्व अधोरेखीत करणारे उत्सव होतात. मकर संक्रांत, महाशिवरात्रीला लाखो भाविक असोगा, रामेश्वर मंदिरला भेट देतात. मलप्रभेत स्नान करतात. आमवस्येलाही येथे भाविकांची प्रचंड गर्दी असते.

बिग बी काय म्हणतात, या अनुभवाबद्दल?

अमिताभ बच्चन म्हणाले होते- हा चित्रपट जया आणि माझ्यासाठी खूप खास होता, कारण आम्ही त्याची निर्मिती केली होती. हृषीदा आमची गॉडफादर होती. एस.डी. बर्मन यांनी संगीत दिले आणि आम्ही त्यांच्यासोबत संगीत संमेलनात घालवलेला वेळ अविस्मरणीय होता. नदिया किनारे हे गाणे बेळगावजवळील असोगा गावात चित्रित करण्यात आले आहे. हृषीदाला गावाचं वातावरण हवं होतं. एक छोटंसं मंदिर, एक नदी, एक पवित्र तलाव ज्याचं पाणी दोन माणसांना प्रेमात पाडू शकतं. असा तलाव आम्हाला सापडला. तेव्हा जया आणि माझे लग्न झाले नव्हते. आम्हा दोघांसाठी तो खूप खास काळ होता. तेव्हा जया यांचे घोट्यापर्यंत लांब केस होते. या चित्रपटानंतर माझी कारकिर्द खऱ्या अर्थाने भरभराटीला आली.

नदीया किनारे हे गाणे युट्यूबवर उपलब्ध असून त्यांची लिंक खाली दिली आहे.